Wat betekent het spreekwoord ‘de appel valt niet ver van de boom’?
Het Nederlandse spreekwoord ‘de appel valt niet ver van de boom’ wordt gebruikt om aan te geven dat kinderen vaak sterk lijken op hun ouders. Dit kan gaan om uiterlijke kenmerken, gedragingen, karaktereigenschappen of zelfs levenskeuzes. De uitdrukking is gebaseerd op de observatie dat een appel, als hij van de boom valt, meestal dichtbij de boom blijft liggen. Op dezelfde manier wordt gesuggereerd dat kinderen meestal niet ver afwijken van hun ouders.
Wanneer gebruik je deze uitdrukking?
Bij gedrag of karakter overeenkomst
Vaak wordt het spreekwoord gebruikt wanneer iemand zich op een bepaalde manier gedraagt die sterk doet denken aan een ouder. Bijvoorbeeld als een kind net zo koppig is als zijn vader, wordt vaak gezegd: ‘de appel valt niet ver van de boom’.
Bij fysieke gelijkenis
Het spreekwoord kan ook gebruikt worden wanneer een kind sterk lijkt op een ouder qua uiterlijk. Bij een duidelijke familiegelijkenis tussen vader en zoon of moeder en dochter is deze uitdrukking erg toepasselijk.
Is het positief of negatief bedoeld?
De uitdrukking is op zichzelf neutraal, maar kan afhankelijk van de context zowel positief als negatief worden opgevat. Als iemands goede eigenschappen worden vergeleken met die van een ouder, klinkt het positief: ‘Hij is net zo vriendelijk als zijn moeder. De appel valt niet ver van de boom.’ Maar als het gaat om minder wenselijk gedrag, zoals luiheid of opvliegendheid, kan het juist als mild negatieve opmerking worden opgevat.
Waar komt dit spreekwoord vandaan?
De oorsprong van het spreekwoord ligt in de volkswijsheid. In veel talen bestaan er vergelijkbare uitdrukkingen. In het Engels gebruikt men bijvoorbeeld “the apple doesn’t fall far from the tree”. Het idee is universeel en komt voor in veel culturen en gezegden over ouder-kind overeenkomsten.
Waarom zoeken mensen naar de betekenis van dit spreekwoord?
Veel mensen komen spreekwoorden tegen in gesprekken, op tv of in boeken en willen dan weten wat ze precies betekenen. Vooral jongeren of mensen die Nederlands als tweede taal leren kunnen niet altijd direct de bedoeling achter een spreekwoord afleiden. Door het op te zoeken, leren ze de betekenis én het correcte gebruik ervan. De uitdrukking is best bekend, maar wordt niet altijd begrepen door iedereen, zeker niet door nieuwe generaties die minder met spreekwoorden opgroeien.
Hoe gebruik je het in een zin?
Het spreekwoord wordt meestal aan het eind van een zin gezegd. Bijvoorbeeld: ‘Zijn dochter zit ook altijd in de boeken, net als hij vroeger. De appel valt niet ver van de boom.’ Dit maakt het een herkenbare en vaak treffende uitdrukking om verbanden tussen familieleden te benoemen.
